Katten zijn geweldige dieren. Ik zou zelf niks nadeligs over ze kunnen bedenken.
Maar veel mensen hebben er moeite mee dat katten jagen. En elke kat vangt en eet nou eenmaal vogels, want dat is hun instinct.
Tenminste, dat hoor je vaak. Maar is dat eigenlijk wel zo?
Een kat vertoont zowel instinctief als aangeleerd gedrag.
Instinctief gedrag is aangeboren gedrag. Het is gedrag dat elke kat van nature vertoont.
Aangeleerd gedrag is gedrag dat een kat eerst moet zien bij iemand anders. En dan moet leren door het zelf te oefenen en te herhalen.
Nuttig
Wilde katten jagen om aan hun voedsel te komen. Ze eten vooral muizen en ratten.
En dat was nou nét de reden dat mensen katten ooit hebben gelokt, door ze voedsel en onderdak aan te bieden.
Vanaf het moment dat mensen aan landbouw gingen doen werden katten nuttige dieren. Vooral toen er genoeg voedsel was om te kunnen bewaren. Om te voorkómen dat alle voorraden werden opgegeten door muizen en ratten liet men katten rondlopen.
Vanaf die tijd zijn katten duizenden jaren gebruikt als muizen-en rattenvangers.
De eerste katten die met mensen samenleefden waren nog vooral afhankelijk van wat ze zelf vingen. En daardoor overleefden alleen de katten die het beste konden jagen. Deze katten werden als heel waardevol gezien, en hun kittens werden verkocht voor hoge bedragen.
De huiskat heeft dus duizenden jaren specialisatie op jagen achter zich. En waarom? Omdat dat handig was voor mensen.
Katten zijn obligate carnivoren. Dat wil zeggen dat ze vlees nodig hebben. En dan ook voornamelijk vlees. Zonder de voedingstoffen die ze uit vlees halen kunnen katten blind worden, holle botten krijgen, en uiteindelijk overlijden aan hartfalen.
Katten in het wild jagen gemiddeld 12 uur of meer per dag. En dat zal ook wel moeten, willen ze genoeg te eten vangen.
Huiskatten
Maar hoe zit dat dan met huiskatten, die gewoon een bakje brokjes hebben staan?
Al in 1920 zijn er (nogal dubieuze) onderzoeken gedaan waarbij groepen kittens meteen na de geboorte bij hun moeders werd weggehaald, en door mensen werd opgevoed. Andere groepen kittens mocht wel bij hun moeders blijven.
En wat bleek?
De katten die door mensen werden opgevoed konden niet jagen. De katten die bij hun moeder opgroeiden konden dat wel. Tenminste, ALS de moeder een jager was.
Er zijn verschillende manieren om het woord jagen uit te leggen.
Je kunt zeggen dat het betekent dat je prooien achterna zit en probeert te vangen. Maar je kunt er ook mee bedoelen dat je die prooien vangt én doodt.
Instinctief proberen katten iets dat op een muis lijkt te vangen. Kijk maar naar huiskatten die op een balletje, veter of stoffen muis “jagen”.
Maar het doden van een prooi moet een kitten worden geleerd door de moeder. Dat doet een moederkat door voor haar kittens een levende prooi mee te nemen. En door die prooi vervolgens met een nekbeet te doden. De kittens mogen daar op een gegeven moment zelf mee oefenen. Waardoor ze leren hoe ze een prooi kunnen doden en eten.
Kittens van een moeder die niet jaagt, of kittens die zonder moeder zijn opgevoed, zullen dus wel jagen. Maar niet doden. En ze hebben vaak ook geen idee dat een vogel of een muis eetbaar is!
Sommige mensen zien katten als sadisten, omdat ze spelen met een prooi. Maar dit zogenaamde spelen (aantikken met een poot, oppakken en in de lucht gooien, enzovoorts) is een manier om uit te vinden hoe gevaarlijk een prooi is voor de kat zelf. Een rat kan bijvoorbeeld flink bijten. En door dat “spelen” vermoeit een kat zijn prooi, waardoor hij minder risico loopt.
Dat spelen zie je ook bij katten die niet weten hoe ze een prooi niet kunnen doden. Ze hebben instinctief iets gevangen, en weten dan eigenlijk niet wat ze er mee moeten doen.
Maar er zijn ook huiskatten die jagen en doden, terwijl ze net een bakje brokjes achter de knopen hebben.
Dat komt omdat jagen voor een kat niet direct met honger is verbonden.
In het wild heeft minder dan 50% van de jachtpogingen succes. En er zijn periodes met weinig prooidieren. Als katten zouden wachten met jagen tot ze honger hebben, lopen
ze het risico om te sterven van de honger. Daarom jagen katten als ze een prooi zien, dan is het eten maar vast binnen.
Andere huiskatten jagen omdat ze steeds hetzelfde eten krijgen. In het wild eet een kat 10 tot 20 keer per dag een kleine prooi. En die prooi kan een vogel zijn, een muis of een hagedis, of nog iets anders. Sommige huiskatten jagen dus voor variatie in hun voedsel, of omdat ze thuis maar één of twee keer per dag te eten krijgen.
Cadeautjes
De katten waar ik mee heb samen gewoond waren allemaal heel anders, wat jagen betreft.
Grote Beer was een hele goede jager. Hij doodde zijn prooi met een nekbeet, en at hem vervolgens op. In het restaurant waar hij eerst woonde, hadden ze hem een belletje om gedaan. Om vogels en muizen te waarschuwen. Dat getingel is gekmakend voor de kat zelf, en het is niet duidelijk of muizen en vogels er van schrikken. Bovendien weten slimme katten, zoals Beer, precies hoe ze moeten lopen zonder dat dat belletje tingelt.
Beer schudde alleen voor onze keukendeur even met zijn hoofd, zodat wij wisten dat hij er zat.
Pop was een goede jager, en at zijn prooien ook op. Helaas wilde hij ons altijd even laten zien wat hij gevangen had. En dat ging nog wel eens mis. Daardoor hebben we meerdere levende vogels in huis gehad, en ook muizen en kikkers. Meestal konden we die weer gezond en wel naar buiten brengen. Verder bracht hij ons altijd regenwormen, nachtvlinders en rupsen. Omdat hij die zelf toch niet lustte, haha!
Mol was een heel goed jaagster, maar deed het eigenlijk niet vaak. Alleen toen ze nog niet bij ons woonde en dat wél graag wilde, kwam ze ons elke dag een levende vogel brengen. Wie zou er tegen zo’n aanbod nou nee kunnen zeggen…😉
Als Mol iets gevangen had en ik ging naar buiten en stak mijn hand uit, legde ze het beestje (levend en wel) in mijn hand.
Ons Bolletje kon binnen tien seconden een muis of een rat vangen en doodbijten. Zonder er mee te “spelen”, meteen hóp. Hij heeft dan ook jarenlang buiten moeten overleven. Wij hebben een keer een jonge rat van hem gekregen. Verser dan vers, en om zelf mee te oefenen…
Maar Bol heeft nooit, maar dan ook nooit, een vogel iets gedaan. Hij leek niet geleerd te hebben dat vogels prooidieren zijn. In de zomer zaten vogels vaak op nog geen meter afstand van hem, en hij keek niet op of om. Alleen als ze te brutaal werden dribbelde hij er wel eens op af, om te laten merken dat het wél zijn tuin was.
En wat zal ik eens zeggen over Kever? De gigantische kater die zich meteen onder het bed verstopte, toen ik hem een filmpje met een vogel op de iPad liet zien. Of die doodsbenauwd naar binnen kwam rennen als er een koolmeesje overvloog. Maar die ons dan toch vier levende jonge ratjes heeft gebracht.
Inmiddels ziet hij vogels trouwens wel als iets om achterna te zitten. Maar dan op zijn eigen manier. Dus al vrolijk tetterend en toeterend. Voorlopig hoeven prooidiertjes zich geen zorgen te maken!
Blote voeten
Volgens recente schattingen kan nog maar 40 tot 60% van de huiskatten in Nederland jagen en doden.
Daarbij komt nog dat het grootste gedeelte van de prooien die een kat vangt uit knaagdiertjes bestaat. Zelf vind ik dat net zo zielig, maar voor veel mensen zijn vogels “zieliger”.
Er zijn tegenwoordig dus ook heel veel katten die geen idee hebben dat ze een muis of een vogel echt zouden kunnen vangen, laat staan dat ze ze zouden doden en opeten.
Ik ben zelf ook niet altijd blij geweest als ik in een afgekloven muis stapte. Vooral niet als ik op blote voeten liep. En we probeerden prooien altijd te redden, als dat nog kon.
Ik ben zelf een strikte vegetariër, en wil geen enkel beest eten. Maar ik zie jagen op en doden van prooien als iets wat bij katten KAN horen. Iets dat bovendien heel lang door mensen is gestimuleerd en aangemoedigd, met fokken en al. Dus hoe zou ik ze dat kwalijk kunnen nemen?
En wie weet kan over honderd jaar geen enkel kat meer jagen.
Ik ben benieuwd hoe anderen hier over denken!
Heb je een kat die alles vangt wat los en vast zit, of heb je een kat die angstig zit te kijken naar een grote spin?
Heb je wel eens cadeautjes van je kat gekregen? En ben je daar blij mee?
Mevrouw Kever